مسئول اصلی خون‌ها و خشونت‌ها کیست؟

تاریخ را گاه جملاتی رقم می زنند که در هنگام جاری شدن بر زبان، نمی توان برآوردی سنجیده از آثار آن در سرنوشت خود یا مخاطبان داشت.

سه سال پیش در چنین روزی، هنگامی که چشم میلیونها ایرانی در سراسر دنیا، به خطبه‌های نماز جمعه  خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی دوخته شده بود و کور سوی امیدی کماکان باقی بود تا ایشان با ورودی بی‌طرفانه  به غائله کودتای انتخاباتی خرداد ۸۸، کشور را به مسیر آرامش و ثبات هدایت کند، بیان این عبارت که «نظر آقاى رئیس جمهور به نظر بنده نزدیكتر است.» در اواسط خطبه دوم نماز جمعه، سرنوشت کشور را آن چنان تغییر داد که مطمئنا امروز، بر اساس تمامی شواهد و قرائن موجود از نزاع‌های میان دولت و مجلس و رهبری، خامنه ای پشیمان‌ترین فرد در جمع مردم ایران است.

در حالی که یک هفته از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ۲۲ خرداد۸۸ می گذشت و اکثر شهر‌های ایران، به خصوص تهران، شیراز، اصفهان و ... درگیر اعتراضات میلیونی مردم بودند، خبر حضور رهبر ایران در نماز جمعه بسیاری از مفسرین و تحلیل گران را متحیر نمود، چرا که سابق بر این، تا زمان اعلام نهایی نتایج انتخابات از سوی شورای نگهبان و فروکش نمودن تمامی نارضایتی‌های احتمالی، حضور رهبری در نماز جمعه مرسوم نبود. این حضور مهم تر می نمود چراکه این بار نتایج انتخابات از سوی سه نامزد انتخاباتی به شدت مورد تشکیک واقع شده بود.میر حسین موسوی یکی از این سه کاندیدا، مصرانه خود را رئیس جمهور ایران می دانست و بر تقلبی سازمان یافته در نتایج اعلام شده از سوی وزارت کشور تاکید می کرد.

حجم تحولات در یک هفته اول بعد از انتخابات آنقدر عظیم بود و پر شتاب، که گهگاه خبرگزاری‌ها نیز توان رصد کردن توامان رویدادها را نداشتند، از بازداشت اولیه (۲۰ ساعته)  بسیاری از شخصیت‌های سیاسی تا لغو پروانه فعالیت خبرنگاران خارجی در روزهای پس از انتخابات، حمله به کوی دانشگاه تهران، خس و خاشاک خواندن معترضین توسط محمود احمدی نژاد و ...

سه روز پیش از نماز جمعه تاریخی ۲۹ خرداد نیز، مردم تهران در بزرگترین تظاهرات غیر دولتی و اعتراضی تاریخ سی ساله انقلاب، از میدان امام حسین تا آزادی را با سکوت خود تسخیر کرده بودند. اعتراض در سکوت مردم را سرکوبگران و اقتدارگرایان برنتابیدند؛ تنی چند از جوانان معترض توسط نیروهای بسیجی در یکی از پایگاه‌های بسیج خیابان آزادی، به شهادت رسیدند. اعتراض ها در روزهای بعد نیز ادامه یافته تا این که انتشار خبر حضور خامنه‌ای به عنوان خطیب نماز جمعه آن هفته در تهران موجب مکثی کوتاه در سیر تحولات گردید.

جمعه ۲۹ خرداد ۱۳۸۸- دانشگاه تهران

صفوف به هم تنیده مردم در اطراف دانشگاه تهران و جمعیتی آمیخته از معترضان و مدافعان نتیجه انتخابات منتظر سخنان رهبر جمهوری اسلامی بودند؛ خیلی ها نیز پای رادیو منتظر. در میان معترضان به انتخابات غیر از محسن رضایی که سه چهار ردیف عقب تر از محمود احمدی نژاد نشسته و چهره‌ای برافروخته داشت، شخص دیگری به چشم نمی خورد.

 خامنه‌ای در خطبه اول با پرداختن به آیه  «الا بذكر اللَّه تطمئن القلوب» از لزوم حفط آرامش در جامعه سخن گفت ، او با اشاره به وعده‌های الهی  به مومنان در مواجهه با خطرات، تاکید کرد «خداست كه دلها را در ماجراهاى طوفانى دنیا و زندگى حفظ میكند».

خطبه اول گرچه عاری از مصادیق عینی مرتبط با حوداث روز بود اما بسیاری، تا همین حد اشاره به حفظ آرامش برای عبور از طوفان‌ها و توکل بر خدا، از سوی رهبر جمهوری اسلامی را نشان از تشویش خاطر وی در بحبوحه تحولات کشور می دانستند . امری که پس از  آغاز خطبه دوم به‌خوبی خود را نشان داد. لحن عصبانی، پرخاشگر، تند و تیز رهبری که در عین حال سعی می کرد قاطعیت کافی را نیز همراه داشته باشد خودنمایی کرد. ظاهرا قرار بود صحبت‌های آن روز وی، همانند نطق آتشین۲۳ تیر ۱۳۷۸، فصل الخطابی باشد برای همگان، از معترضان تا منتقدان...

«اوصیكم عباد اللَّه بتقوى اللَّه»

 خامنه ای، در آغاز خطبه دوم با دعوت همگان به تقوی الهی، مستقیما موضوع انتخابات را نشانه گرفت و با دسته بندی مخاطبان خود به سه گروه (مردم، فعالان سیاسی اجتماعی و سران استکبار) تلاش کرد تا تکلیف شرعی و قانونی همگان را نسبت به رخدادهای پس از انتخابات تعیین کند. وی در حالی که سعی می کرد هرگونه اختلاف اساسی درون نظام را انکار کند، هر چهار نامزد انتخاباتی را از نیروهای وابسته به انقلاب و جمهوری اسلامی معرفی کرد:

«این چهار نفرى كه وارد عرصه‏ى این انتخابات جدى شدند، همه‏شان جزو عناصر نظام و متعلق به نظام بودند و هستند. یكى از اینها رئیس جمهور كشور ماست؛ رئیس جمهور خدوم، پركار، زحمتكش، مورد اعتماد. یكى از آنها نخست‏وزیرِ هشت سال در دوران ریاست جمهورى خود بنده است. یكى از آنها فرمانده‏ى سپاه در سالهاى متمادى و یكى از فرماندهان اصلى دوران دفاع مقدس بوده است. یكى از آنها دو دوره رئیس قوه‏ى مقننه‏ى كشور بوده است؛ رئیس مجلس شوراى اسلامى بوده است. اینها عناصر نظامند؛ اینها همه‏شان متعلق به نظامند. البته اختلاف‏نظر دارند، اختلاف برنامه دارند...»

مناظره‌های انتخاباتی قبل از ۲۲ خرداد، که موجب رنجش و اعتراض بسیاری از شخصیت های ارشد نظام از جمله هاشمی رفسنجانی و ناطق نوری شده بود نیز از مواردی بود که رهبر جمهوری اسلامی سعی کرد به آن ورود کند. وی به نوعی پاسخ نامه تاریخی هاشمی رفسنجانی را که فردای مناظره احمدی نژاد و موسوی نوشته شده بود داد:

«حتى از دو سه ماه قبل از مناظرات هم این سخنرانى‏ها را براى من مى‏آوردند و من میدیدم یا گاهى مى‏شنیدم؛ تهمتهائى زدند، حرفهائى گفتند؛ به كى؟ به كسى كه رئیس جمهور قانونى كشور است، متكى به آراء مردم است. نسبتهاى خلاف دادند، رئیس جمهور مملكت را كه مورد اعتماد مردم است، به دروغ‏گوئى متهم كردند! اینها خوب است؟ كارنامه‏هاى جعلى براى دولت درست كردند، اینجا آنجا پخش كردند، ... رئیس جمهور را خرافاتى، رمال، از این نسبت‏هاى خجالت‏آور دادند....از این طرف هم همین جور ... كارنامه‏ى درخشان سى ساله‏ى انقلاب كمرنگ جلوه داده شد؛ اسم بعضى از اشخاص برده شد كه اینها شخصیتهاى این نظامند؛ ... به طور خاص از آقاى هاشمى رفسنجانى، از آقاى ناطق نورى من لازم است اسم بیاورم ... البته این آقایان را كسى متهم به فساد مالى نكرده؛ حالا در مورد بستگان و كسان، هر كس هر ادعائى دارد، بایستى در مجارى قانونى خودش اثبات بشود و قبل از اثبات نمیشود اینها را رسانه‏اى كرد.»

گرچه تا این زمان خامنه‌ای تلاش می کرد با کمی اغماض هر دو سوی انتخابات را یک گونه خطاب کند، اما در ادامه، برای اولین بار در و به صورت رسمی ، رهبر ایران پرده از اختلاف نظرات خود و هاشمی رفسنجانی برداشت، و محمود احمدی نژاد را به عنوان گزینه‌ای که به خود نزدیکتر است معرفی نمود.

«من البته در موارد متعددى با آقاى هاشمى اختلاف‏نظر داریم، كه طبیعى هم هست؛ ولى مردم نباید دچار توهم بشوند، چیز دیگرى فكر كنند. البته بین ایشان و بین آقاى رئیس جمهور از همان انتخاب سال ۸۴تا امروز اختلاف‏نظر بود، الان هم هست؛ هم در زمینه‏ى مسائل خارجى اختلاف‏نظر دارند، هم درزمینه‏ى نحوه‏ى اجراى عدالت اجتماعى اختلاف‏نظر دارند، هم در برخى مسائل فرهنگى اختلاف‏نظر دارند؛ و نظر آقاى رئیس جمهور به نظر بنده نزدیكتر است.»

این نظر تا به امروز گریبان رهبری و مجلس را گرفته است. به نظر بسیاری از تحلیلگران، به غیر از  اعضای دولت، اکثر نیروهای سیاسی کشور در جناح‌های مختلف برای به پایان رسیدن عمر دولت دهم لحظه شماری می کنند.

یکی دیگر از مهمترین اظهارات خامنه ای در نماز جمعه ۲۹ خرداد، اتمام حجتی بود که خطاب به نیروهای سیاسی و اجتماعی به ویژه معترضان بیان کرد؛ جملاتی که بلافاصله با عکس العمل جامعه جهانی به خصوص سازمان عفو بین الملل مواجه شد.

«اگر نخبگان سیاسى بخواهند قانون را زیر پا بگذارند، یا براى اصلاح ابرو، چشم را كور كنند، چه بخواهند، چه نخواهند، مسئول خون ها و خشونت ها و هرج و مرج‏ها، آنهایند.»

شهادت ندا و سهراب، در نماز جمعه

ادامه سخنان خامنه‌ای را می توان آغاز پروژه‌ای دانست که به شهادت ندا، سهراب و ده‌ها جوان دیگر در روز‌های بعد از نماز جمعه منجر شد: «براى نفوذىِ تروریست - آن كسى كه میخواهد ضربه‏ى تروریستى بزند - مسئله‏ى او مسئله‏ى سیاسى نیست؛ براى او چه چیزى بهتر از پنهان شدن در میان این مردم؛ مردمى كه میخواهند راهپیمائى كنند یا تجمع كنند. اگر این تجمعات پوششى براى او درست كند، آنوقت مسئولیتش با كیست؟»

کافی است میان سناریوی رسانه‌های جمهوری اسلامی بعد از شهادت ندا آقاسلطان و صحبت‌های رهبری در نماز جمعه مقایسه‌ای ساده انجام داد. تروریست هایی  انگلیسی و آمریکایی که دربین مردم می آیند جوانان را می کشند  و البته مسئولیت آن با رهبران معترضین است: «من از همه می خواهم به این روش خاتمه بدهند. این روش، روش درستى نیست. اگر خاتمه ندهند، آنوقت مسئولیت تبعات آن، هرج و مرج آن، به عهده‏ى آنهاست....عواقبى هم اگر پیدا كند، عواقبش مستقیماً متوجه فرماندهان پشت صحنه خواهد شد. اگر لازم باشد، مردم آنها را هم در نوبت خود و وقت خود خواهند شناخت.»

 خامنه ای، بخش سوم و پایانی خطبه دوم نماز جمعه را، با معرفی کشور‌های غربی به عنوان عامل، اغتشاشات و درگیری‌های درون شهری آغاز کرد. با نگاهی دقیق تر به روابط میان ایران و آمریکا، پیش از انتخابات و نامه نگاری‌های پشت پرده‌ای که میان محمود احمدی نژاد و اوباما انجام شده بود از یک سو و آزادی دیپلمات‌های ایرانی که به اتهام سازماندهی عملیات‌های تروریستی در عراق بازداشت شده بودند در روز‌های پس از انتخابات، می توان اوج ناراحتی و نگرانی رهبر جمهوری اسلامی را از آن چه تغییر لحن مقامات غربی می نامید، متوجه شد:

«چند تا از وزراى خارجه و رؤساى دولتهاى چند تا كشور اروپائى و آمریكا حرفهائى زدند كه باطن آنها را به انسان نشان میداد. از قول رئیس جمهور آمریكا نقل شد كه گفته ما منتظر چنین روزى بودیم كه مردم به خیابان‌ها بریزند. از آن طرف نامه بنویسند، اظهار علاقه‏ى به روابط كنند، ابراز احترام به جمهورى اسلامى بكنند، از این طرف این حرفها را بزنند. كدام را ما باور كنیم؟»

در کنار تمامی این تهدید‌ها و پروژه‌های از پیش تعریف شده که رهبری سعی داشت با اشاره به آنها نهیبی به میلیون‌ها معترض در خیابان بزند اما، گفتار پایانی خطبه دوم، که بی‌شباهت به سخنرانی ۲۳ تیر ۷۸ ایشان نبود، تبدیل به چاشنی احساس و تعصبی شد که از فردای آن روز، دست عوامل حکومت را برای اعمال هر گونه  خشونت عریان علیه معترضان در خیابان‌های تهران باز گذاشت:

«یك خطاب آخرى هم عرض كنم به مولامان و صاحبمان، حضرت بقیةاللَّه (ارواحنا فداه): اى سید ما! اى مولاى ما! ما آنچه باید بكنیم، انجام میدهیم؛ آنچه باید هم گفت، هم گفتیم و خواهیم گفت. من جان ناقابلى دارم، جسم ناقصى دارم، اندك آبروئى هم دارم كه این را هم خود شما به ما دادید؛ همه‏ى اینهارا من كف دست گرفتم، در راه این انقلاب و در راه اسلام فدا خواهم كرد؛ اینها هم نثار شما باشد. سید ما، مولاى ما، دعا كن براى ما؛ صاحب ما توئى؛ صاحب این كشور توئى؛ صاحب این انقلاب توئى؛ پشتیبان ما شما هستید؛ ما این راه را ادامه خواهیم داد؛ با قدرت هم ادامه خواهیم داد؛ در این راه ما را با دعاى خود، با حمایت خود، با توجه خود، پشتیبانى بفرما. »

اگر حتی خوش بینانه می شد به ادعای رهبری در مورد رسیدگی به تخلفات انتخاباتی توسط شورای نگهبان در آینده امید داشت، اما، انتخاب آیات اول تا سوم سوره النصر، خبر از غرور حاصل از پیروزی و چیرگی بر مخالفانی می داد،Anchor که گویی سالها انتظارش را کشیده است: «بسم‏اللَّه‏الرّحمن‏الرّحیم‏. اذا جاء نصر اللَّه و الفتح. و رأیت النّاس یدخلون فى دین اللَّه افواجا. فسبّح بحمد ربّك و استغفره انّه كان توّابا ».

رهبر جمهوری اسلامی با این سخنرانی فرمان رسمی سرکوب خونین مخالفان و معترضان به نتایج انتخابات را صادر کرد و از کسانی حمایت کرده که امروز کشور را تا مرز جنگ و مشکلات اقتصادی بسیاری پیش برده اند. یاد ندا، سهراب و ده‌ها جوان دیگر و وحشی گری رژیم ولایت فقیه همیشه در تاریخ ایران باقی خواهد ماند.